خواص ضروری روانکارها
روان کننده ها باید خواص و ویژگی های زیر را داشته باشند :
- گرانروی مناسبی داشته باشند تا لایه (فیلم) روغن با ضخامت مناسب تشکیل شود و وظایف کم شدن اصطکاک و ساییدگی، انتقال حرارت ، ضربه گیری و آب بندی را به خوبی انجام دهد.
- گرانروی خود را در محدوده دمای کاری حفظ کند تا لطمه ای به انجام وظایف آنها وارد نشود.
- در مقابل تجزیه حرارتی و اکسید شدن مقاومت داشته باشد.
اکثر ویژگی های ذکر شده در تقریبا در تمامی روغن ها به طور مشترک ضروری است اما ممکن است در هر مورد خاص ، موارد معینی از آنها اولویت داشته باشد.
در شکل زیر می توانید طرح ساده ای از تقسیم بندی انواع روانکارها را بر حسب نوع کاربرد آنها نمایش می دهد. روانکارها را در یک نگاه کلی میتوان به دو دسته ی بزرگ روانکارهای خودرو و روانکارهای صنعتی تقسیم کرد. روانکارهای خودرو به سه دسته ی روغن دنده (یا روغن گیربکس) ، روغن هیدرولیک و روغن موتور تقسیم می شوند. روانکارهای صنعتی نیز به سه دسته ی عمده روغن های صنعتی ، گریس ها و روانکارهای ویژه ی دیگر مانند روانکارهای فلزکاری و … تقسیم می شوند.
روانکار های مایع بیشترین کاربرد را در میان انواع روانکارها دارند و در سه دسته ی زیر طبقه بندی می شوند :
- روغن های پایه ی طبیعی (حیوانی ، گیاهی و معدنی)
- روغن های مصنوعی (Synthetic)
- روغن های نانو
اغلب روغن ها به صورت مستقیم و خالص قابل استفاده نیستند. به همین دلیل آنها را با مواد افزودنی خاصی مخلوط می کنند تا بتوانند گرانروی و خواص مورد نظر را در آنها ایجاد کنند. در زیر نمونه هایی از روغن های پر کاربرد معرفی شده است :
- روغن های خودرو
- روغن های چرخ دنده
- روغن های توربین
- روغن های کمپرسور هوا
- روغن های برش کاری
هر یک از روغن های ذکر شده در بالا ، دارای استاندارد خاصی هستند. از مهم ترین موارد این لیست روغن موتور خودروها است که کاربرد وسیعی در صنعت دارد.
روش تهیه روغن های معدنی
اغلب روغن های معدنی از نفت خام به دست می آیند. نفت خام پس از استخراج و جدا شدن گازها و نمک های محلول در آن ، توسط پمپ های مخصوص وارد پالایشگاه های نفت می شود و با انجام عملیات تقطیر، فراورده های مختلفی از جمله روغن های معدنی از آن به دست می آید.
روش تهیه روغن های سنتتیک (مصنوعی)
روغن های مصنوعی یا سنتتیک در آزمایشگاه ها تولید شده و با توجه به خواص مورد نیاز ، با اضافه کردن انواع مواد افزودنی (Additive) ها ساخته می شوند. کیفیت روغن های مصنوعی بسیار بالاتر از روغن های معدنی است اما از نظر قیمت گرانتر از آنها می باشند.
انتخاب روانکار مناسب
زمان انتخاب روانکار برای کاربردهای گوناگون عوامل زیادی دخیلند که باید مدنظر قرار گیرند . انتخاب محصول مناسب به عوامل زیر بستگی دارد :
- کاربرد مورد نظر : تعیین جنس ماده، ابعاد و هندسه سطوح
- بارهای مکانیکی مانند فشار ، لغزش ، کشش و سرعت حرکت قطعات
- عوامل تاثیرگذار محیطی مانند دما ، رطوبت و آلودگی های محیط